Met onze educatieve programma’s en producten willen we jongeren stimuleren na te denken over de maatschappelijke ontwikkelingen van toen en nu, als het gaat om vooroordelen, discriminatie, racisme en antisemitisme. Altijd vormt het levensverhaal van Anne Frank de basis.
Anne Frank Krant 2022
Ondanks enkele hobbels, zoals papiertekort, is het weer gelukt om een nieuwe Anne Frank Krant uit te brengen voor groep 7/8 binnen het basisonderwijs. Deze keer met het thema Vriendschap. We hebben een mooi pakket kunnen samenstellen met het nieuwe boek Vergeet mij niet van Janny van der Molen, een poster en een individueel werkschriftje over vriendschap voor iedere leerling. Ook is er een digitale verdieping op het docentenplatform LessonUp te vinden, die aansluit op de krant.
Aanpak voetbalgerelateerd racisme
In 2022 komt het voetbal in Nederland weer volledig op gang. En met het voetbal komen ook de negatieve kanten van deze sport weer terug: discriminatie, antisemitisme, racisme en andere vormen van uitsluiting komen weer vol in de schijnwerpers te staan. En daarmee ook de behoefte vanuit de voetbalwereld om gebruik te maken van de succesvolle aanpakken van de Anne Frank Stichting.
Mede dankzij de steun van de Ministeries van VWS en SZW blijven de projecten groeien en meer jongeren, jonge voetballers en supporters bereiken. Met de Fair Play-workshop bereikt de Anne Frank Stichting bijna 2.000 jongeren in 2022. Via voetbalclubs krijgen jongeren een les aangeboden waarbij zij kennismaken met verschillende vormen van discriminatie en uitsluiting. Zij voeren opdrachten uit waarbij zij individueel en groepsgewijs bepalen wat ze van deze gebeurtenissen vinden en hoe ze hun eigen rol daarin zien. Met deze preventieve aanpak wordt het besef aangewakkerd wat discriminatie is, wat de effecten zijn en hoe het eigen handelen van positieve invloed kan zijn. Ook in 2022 zijn er weer nieuwe samenwerkingsverbanden aangegaan, onder meer met ADO Den Haag en Roda JC en is een oude samenwerking nieuw leven ingeblazen met de Feyenoord Foundation.
Daarnaast is in 2022 met drie verschillende betaald-voetbalclubs samengewerkt rond de bestrijding van spreekkoren. Bij FC Utrecht en Feyenoord Rotterdam gaat dat om voortzetting van langdurige samenwerkingen. Beide clubs hebben sinds geruime tijd een goed functionerende educatieve aanpak rond antisemitische spreekkoren. Daarbij worden kleine groepjes fanatieke supporters meegenomen op een thematische tocht door de Joodse geschiedenis van hun stad en club en maken zij kennis met Joodse medesupporters. Die kennismaking laat hun zien wat zij feitelijk aanrichten met spreekkoren. Met FC Den Bosch is in 2022 een vergelijkbare aanpak ontwikkeld, maar dan gericht op racistische spreekkoren. De eerste twee pilotdagen met FC Den Bosch-fans hebben inmiddels plaatsgevonden.
Tweede rapportage Democratisch Bewustzijn in Nederland
Ook na de coronacrisis is er onder Nederlanders brede steun voor de parlementaire democratie en rechtsstaat. Maar het draagvlak voor democratie en grondrechten in de samenleving is niet onvoorwaardelijk. Een aanzienlijke minderheid is bereid om voor urgente en complexe problemen de parlementaire democratie tijdelijk ter zijde te schuiven. Bij jongeren in de leeftijdscategorie 18-24 jaar is deze tendens sterker geworden. Dat blijkt uit het op 29 april 2022 verschenen onderzoek Democratisch Bewustzijn in Nederland, dat het Verwey-Jonker Instituut eind 2021 in opdracht van de Anne Frank Stichting heeft gedaan.
De fluïde en opportunistische steun voor de democratische grondrechten was ook al zichtbaar tijdens de eerste meting, die het Verwey-Jonker Instituut in 2019 deed in het kader van dit langlopende onderzoek. De coronacrisis lijkt dit effect te hebben versterkt. Die fluïde en opportunistische steun ondermijnt de pijlers van onze democratische rechtsstaat.
‘Het is zorgwekkend dat met name 18-24 jarigen in 2021 een hogere ontvankelijkheid voor antidemocratisch denken hebben dan in 2019. Dit lijkt niet verrassend, aangezien zij door de coronacrisis extra door de maatregelen getroffen zijn, zoals de lockdowns van scholen en de beperkingen rond sporten en uitgaan. Het is belangrijk om mensen, en dus ook jongeren, bewust te maken van het grote belang van de democratische rechtsstaat en de betekenis ervan voor een vreedzame, gelijkwaardige samenleving. Ook belangrijk is het besef dat democratie kwetsbaar is. Dit geldt niet alleen voor Nederland. Ook internationaal staat de vrije, democratische rechtsstaat onder druk.’
Reizende tentoonstellingen
Na de pandemie komt het wereldwijde werk van de Anne Frank Stichting weer op gang. In 2022 worden er 292 tentoonstellingen in 27 landen over Anne Frank en de geschiedenis van haar tijd georganiseerd. Op iedere locatie vinden er rondleidingen plaats, veelal verzorgd door jongeren. Meer dan 250.000 mensen bezoeken de tentoonstelling.
Jongeren worden als gids opgeleid om leeftijdsgenoten door de tentoonstelling rond te leiden. Zij leren over de inhoud en achtergronden van de tentoonstelling, hoe ze de informatie het beste kunnen overdragen en hoe ze actuele maatschappelijke ontwikkelingen aan de orde kunnen stellen. Deze vorm, bekend als peer education, zorgt voor grote betrokkenheid onder de jongeren die de tentoonstelling bezoeken.
Op initiatief van de Tayar Foundation for Jewish Heritage begint op 24 februari 2022 een tournee van de tentoonstelling Laat me mezelf zijn – Het levensverhaal van Anne Frank in Valletta, Malta. De leerlingen die de expositie bezoeken krijgen ter voorbereiding een online les die de Tayar Foundation samen met de Anne Frank Stichting heeft ontwikkeld. De expositie is tot de zomer van 2022 op vier locaties in Malta te zien.
Met steun van de Canadese overheid begint in 2022 een reeks activiteiten in gebieden die overwegend bewoond worden door de oorspronkelijke bewoners van Canada. In april wordt de expositie Leren met Anne Frank, die speciaal voor dit doel vertaald is in het Inuktitut (de taal van de Inuit), geopend in het Nunatta Sunakkutaangit Museum. Lokale jongeren worden door de Anne Frank Stichting opgeleid om hun leeftijdsgenoten rond te leiden. De tentoonstelling wordt hierna ook getoond in andere plaatsen in het noorden van Canada. Via het onderwijsprogramma Connected North worden vijftien online rondleidingen door het virtuele Anne Frank Huis gegeven. De deelnemende scholen bevinden zich allemaal in de dun bevolkte gebieden van Canada.
In de landen van Midden- en Oost-Europa is de Anne Frank Stichting al sinds de jaren ’90 actief. In 2022 worden er in deze landen tientallen tentoonstellingspresentaties georganiseerd. Ook hier fungeren jongeren als peer guides. Als follow-up nemen verschillende jonge gidsen deel aan de activiteiten van het Anne Frank Youth Network. Tijdens meerdaagse seminars leren zij hoe ze, met behulp van concepten en materialen van de Anne Frank Stichting, zelf Anne Frank-projecten kunnen uitvoeren.
Docenten
In 2022 bereiken we een groot aantal docenten met onze producten en projecten. We verzorgen in totaal 66 trainingen, online of op locatie, waaronder Lesgeven over de Holocaust en Lesgeven over vooroordelen en stereotypen.
Stories that Move – toolbox tegen discriminatie is inmiddels beschikbaar in negen talen. Spaans en Catalaans zijn in 2022 toegevoegd. In 2022 geven we 24 webinars in het Nederlands of Engels. Docenten maken tijdens de webinars kennis met de mogelijkheden van de toolbox. eTwinning, het programma van de EU gericht op internationale uitwisselingen van jongeren, is een belangrijke partner bij het organiseren van webinars voor docenten.
Het Anne Frank Huis Docententeam, met docenten uit het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en het MBO, komt in 2022 vier keer bijeen. Het Docententeam dient als klankbord en werkt onder andere mee aan de evaluatie van het lesmateriaal bij het Anne Frank Videodagboek en het lesmateriaal bij Annes Wereld.
Met ingang van schooljaar 2022-2023 lanceren we ons eigen LessonUp kanaal, een platform voor digitale interactieve lessen. Op ons kanaal staan twaalf lessen voor het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en het MBO. De lessen staan in het teken van Anne Frank, het dagboek of gaan over thema’s als antisemitisme, vooroordelen, stereotypen en discriminatie. Een aantal lessen is ook in het Engels, Duits, Spaans en Portugees beschikbaar.
Jongerenteam
De Anne Frank Stichting werft jaarlijks jongeren voor het Anne Frank Huis Jongerenteam. De jongeren leren over de Tweede Wereldoorlog en de Jodenvervolging, over vooroordelen en discriminatie en krijgen een training over het voeren van een dialoog, het reageren op discriminerende opmerkingen en over het organiseren van een project. Vervolgens werken de jongeren in kleine teams aan projectplannen en voeren de projecten uit. Dit concept bestaat inmiddels tien jaar.
In 2022 wordt een speciaal programma samengesteld voor 22 alumni, jongeren die de afgelopen tien jaar deel uitmaakten van het Jongerenteam. Er worden vier bijeenkomsten georganiseerd, elk gericht op een ander thema: vrijheid, identiteit, dialoog en verbinding. Deze bijeenkomsten omvatten educatieve onderdelen, feedbacksessies en thematische workshops, onder leiding van deskundigen en jongerenwerkers. Met het alumniprogramma beogen we verbinding tussen de jongeren en verdieping van hun kennis en kunde. Ook hun feedback is belangrijk. We leggen hen vragen voor als hoe kunnen we jongeren in de toekomst bij ons werk betrekken en het Jongerenteamnetwerk verder versterken? Een van de belangrijkste uitkomsten is de implementatie van een mentorprogramma onder leiding van alumni. Alumni zullen nieuwe deelnemers van het Jongerenteam begeleiden en workshops verzorgen.
In juni komen 20 jongeren uit 16 Europese landen in Amsterdam bijeen om het internationale Anne Frank Youth Network verder vorm te geven. De deelnemers zijn alumni van ons internationale jongerennetwerk en delen hun ervaringen als peer-to-peer educators. Ook adviseren zij ons over de herinrichting van het jongerennetwerk na de pandemie. Twee deelnemers komen uit Oekraïne. Na de bijeenkomst keren zij weer terug naar hun land in oorlog…
Politie
In 2022 komen de 30 teamchefs van het Anne Frank Huis politieteam vijf keer bij elkaar om de uitdagingen rond gelijke behandeling, discriminatie en diversiteit in de samenleving te bespreken. Op deze netwerkdagen, georganiseerd door de Anne Frank Stichting, delen diverse experts hun kennis over onder andere: de politie in oorlogstijd, fascisme in binnen- en buitenland en racisme en machtsmisbruik op het werk. De teamchefs zijn toegerust met kennis en kunde om de verschillende thema’s bespreekbaar te maken binnen de politieorganisatie.
In de zomer van 2022 nemen zeven politieprofessionals deel aan de vierdaagse training Effectiever in dialoog. Zij worden getraind in het voeren van (groeps-)gesprekken over gevoelige actuele thema’s als discriminatie, vooroordelen, antisemitisme en racisme. In het kader van een 'peer-to-peer' (professional-to-professional) aanpak beoogt de Stichting dat de opgeleide gespreksleiders vervolgens met collega’s in gesprek gaan en er een constructieve dialoog tussen politiecollega’s ontstaat.
Voor docenten die werkzaam zijn aan de Politieacademie wordt een 'Inspiratiedag' georganiseerd . Het doel is het vergroten van het historische besef en het bijdragen aan het morele kompas van studenten aan de Politieacademie. Tijdens de inspiratiedag krijgen de docenten educatieve handvatten aangereikt en wisselen zij van gedachten over leergesprekken met studenten over onderwerpen als discriminatie, vooroordelen en inclusie. Onder andere komen historische filmclips over de Nederlandse politie in de Tweede Wereldoorlog aan bod.
Activiteiten in Oekraïne
Na het uitbreken van de oorlog kunnen onze samenwerkingspartners in Oekraïne de geplande activiteiten niet meer uitvoeren. We blijven in contact met onze partnerorganisatie TolerSpace, waarmee we tot de oorlog veel educatieve activiteiten hebben gedaan, zoals jongerenactiviteiten, docententrainingen en de uitrol van de Stories that Move, de toolbox tegen discriminatie. Twee teamleden van TolerSpace kunnen de internationale teamvergadering van Stories that Move in het najaar in Bratislava bijwonen en een aantal Oekraïense docenten kunnen deelnemen aan een expertmeeting in Polen.
Enkele medewerkers van TolerSpace zijn uit Oekraïne gevlucht en werken nu online vanuit een ander land, andere medewerkers zijn nog altijd in Oekraïne. Luchtaanvallen, uitval van de energievoorziening en het gemis van dierbaren zijn hun dagelijkse realiteit. Dat geldt ook voor docenten in Oekraïne. Zij geven les aan getraumatiseerde jongeren en hebben zelf ook traumatische ervaringen.
Wij proberen de collega’s van TolerSpace en docenten uit hun netwerk zo goed mogelijk te ondersteunen door het verzorgen van webinars over Anne Frank en hoe Anne Franks levensverhaal en dagboek tot steun en inspiratie voor hun leerlingen kan zijn. In Stories that Move nemen we videofragmenten van twee Oekraïense jongeren op, waarvan de één in Kyiv en de ander in Polen woont.
‘Zes weken na het begin van de oorlog zat ik in een webinar met circa 30 Oekraïense docenten om met hen te praten over mogelijkheden om met het dagboek van Anne Frank te werken. Ik begon met de woorden: ‘Ik spreek voor het eerst met educators die lesgeven in een oorlogsgebied. Ik heb hier geen ervaring mee.’ Waarop een van de docenten antwoordde: ‘Wij ook niet.’ Ik was diep geraakt door het gesprek dat volgde en was blij te horen dat ons educatief materiaal erg welkom is.’