Een dag in het Achterhuis

Anne Frank heeft 761 dagen in het Achterhuis gezeten. Hoewel niet iedere dag hetzelfde is, zit er wel een ritme in het leven in het Achterhuis. Op basis van Annes dagboek en een paar van haar korte verhaaltjes kunnen een doordeweekse dag en een zondag in het Achterhuis gereconstrueerd worden.

De ochtend

Om 6.45 uur gaat de wekker bij het echtpaar Van Pels. Hermann van Pels staat op, zet het theewater op en gaat naar de badkamer. Na een kwartier is de badkamer weer vrij en is Fritz Pfeffer aan de beurt. Anne staat dan ook op en haalt de verduisteringsschermen, die voor de ramen zitten, weg. Een voor een gebruiken de onderduikers de badkamer.

Om 8.30 uur breekt een risicovol half uur aan. De mannen in het magazijn beginnen dan aan hun werkdag, terwijl de helpers van het kantoor er nog niet zijn. Elk geluid van de onderduikers is dan gevaarlijk, omdat het magazijn onder de onderduikplek ligt en de magazijnmedewerkers geen weet hebben van de onderduikers.

Om 9.00 uur gaan de helpers aan het werk in het kantoor boven het magazijn. De onderduikers lopen op sokken en moeten nog steeds stil zijn, maar een geluid van boven wekt dan minder argwaan in het magazijn. De rest van de ochtend staat in het teken van lezen en leren en de voorbereidingen voor de middagpauze.

De lunchpauze

Om 12.30 uur gaan de mannen van het magazijn naar huis om te eten. De helpers en onderduikers hebben dan even het rijk alleen. Om 12.45 uur gaan de helpers naar het Achterhuis om te lunchen. Meestal zijn dat Johannes Kleiman, Victor Kugler en Bep Voskuijl. In het begin is Beps vader Johan Voskuijl er ook vaak bij. Ook Jan Gies (de echtgenoot van Miep) eet regelmatig mee, hoewel hij elders in de stad werkt.

Miep Gies blijft meestal in het kantoor om alles in de gaten te houden. Voor de onderduikers is het fijn om andere gezichten te zien en om het laatste nieuws uit de stad te horen. Om 13.00 uur gaat de radio aan voor het nieuws van de BBC. Vanaf 13.15 uur wordt er gegeten; om 13.45 uur gaan de helpers weer aan het werk.

De middag

Als de onderduikers alles opgeruimd hebben, is het voor de meeste onderduikers tijd voor een middagdutje. Anne gebruikt die tijd om te leren of te schrijven. Rond een uur of vier is het tijd voor koffie en vanaf dat moment beginnen de voorbereidingen voor het avondeten.

Om 17.30 uur gaan de mannen uit het magazijn naar huis. Helpster Bep Voskuijl komt dan meestal even langs om te kijken of de onderduikers nog iets nodig hebben. Als zij om kwart voor zes ook naar huis gaat, hoeven de onderduikers niet meer in het Achterhuis te blijven en verspreiden zij zich over het gehele pand.

De avond

Hermann van Pels bekijkt de post van de dag, Peter van Pels haalt het brood dat in het kantoor is klaargelegd, Otto Frank schrijft zakelijke brieven op de schrijfmachine, Margot en Anne doen administratieve klusjes en Auguste van Pels en Edith Frank koken het avondeten.

Na het avondeten wordt er nog wat gelezen, gepraat en naar de radio geluisterd. Vanaf 21.00 uur beginnen de voorbereidingen voor de nacht. Allerlei meubels moeten verplaatst worden, bijvoorbeeld in de kamer van het echtpaar Van Pels. Net als ‘s ochtends gaan de onderduikers een voor een naar de badkamer.

Elke dag moeten, wanneer de zon ondergaat, de ramen verduisterd worden. Daarna wordt het stil in het Achterhuis. De volgende ochtend gaat de wekker weer om 6.45 uur, behalve op zondag.

De zondag in het Achterhuis

Een zondag in het Achterhuis verloopt via een heel ander ritme en staat in het teken van ‘schrobben, vegen en wassen’, zoals Anne schrijft in het verhaaltje ‘Zondag’. De onderduikers komen langzaam op gang. De eerste die opstaat, is Fritz Pfeffer; om 8.00 uur gaat hij als eerste naar de badkamer. De Van Pelsen volgen na hem. Een van Annes ‘beproevingen’ is het om toe te kijken hoe Fritz Pfeffer een kwartier lang bidt. ‘Als ik mijn ogen niet dichtknijp word ik er bijkans draaierig van.’ Vanaf 10.15 uur zijn de Franks aan de beurt.

Ontbijt begint op zondag pas om 11.30 uur. Na drie kwartier gaat iedereen aan de slag: vloerkleden boenen, de was doen en ophangen, de bedden opmaken.

Een uitgebreide siësta

Na een korte pauze, waarin ze naar het laatste nieuws luisteren, gaat het schoonmaken en opruimen door tot een uur of twee. Na opnieuw nieuwsberichten, een muziekprogramma en koffie is het tijd voor een uitgebreide siësta. Van 14.00 uur wordt er een paar uur geslapen. Anne begrijpt niet ‘waarom volwassenen hier altijd moeten slapen’.

‘Naar buiten, lucht en lachen!’
Schreeuwt het in Anne Frank op zondag, de meest ellendige dag van haar week.

De meest ellendige dag van de week

Voor Anne is de zondag de meest ellendige dag van de week. ‘Ik dwaal van de ene naar de andere kamer, de trap af en weer op en heb een gevoel als een zangvogel, die z’n vleugels hardhandig uitgerukt zijn en die in een volslagen duisternis tegen de spijlen van zijn nauwe kooi aanvliegt. ‘Naar buiten, lucht en lachen!’ schreeuwt het in me. Ik antwoord niet eens meer, ga op een divan liggen en slaap om de tijd, de stilte, de verschrikkelijke angst ook, te verkorten, want te doden zijn ze niet.’

’s Avonds wordt er voor het eten naar een radioconcert geluisterd. Na het eten en de afwas is Anne ‘dolblij’, want dan zit er weer een dodelijk saaie zondag in het Achterhuis op.